Δημοσιευμένο στο www.otavoice.gr
Ήδη βρισκόμαστε στον 3ο μήνα της νέας αυτοδιοικητικής περιόδου για τους ΟΤΑ Α’ βαθμού της χώρας. Μιας χώρας που επιμένει να ακολουθεί το συγκεντρωτικό μοντέλο Διοίκησης, παρά τις συνεχείς και εκτεταμένες κρίσεις του. Είναι τόσο μεγάλη η απόσταση που χωρίζει τις εξαγγελίες περί αποκέντρωσης και της πραγματικότητας της Διοίκησης και της Νομοθέτησης, που είναι να απορεί κανείς με το θράσος Πολιτικών να αναρωτιούνται γιατί η Πολιτική έχει απαξιωθεί πλήρως.
Γράφει ο Άκης Χουζούρης
Στη σημερινή μεταμνημονιακή εποχή των «σκληρών» κεντρικών στόχων του Κρατικού προϋπολογισμού και της στοχοθεσίας για πλεονασματικούς προϋπολογισμούς και συνεχούς μείωσης του Κρατικού χρέους, κάθε συζήτηση για ουσιαστική αποκέντρωση έχει σταματήσει. Έχοντας ως άλλοθι το νοικοκύρεμα των Δημόσιων Οικονομικών, το κεντρικό Κράτος συνεχώς επεκτείνεται και θέτει υπό τη δική της αρμοδιότητα πολιτικές και δράσεις, που σε προηγούμενες περιόδους ήταν πεδίο σύγκρουσης μεταξύ κομμάτων, εκσυγχρονιστών και μεταρρυθμιστών του δημόσιου κοινωνικού διαλόγου.
Το υπουργικό συμβούλιο αυξάνει σε κάθε νέα κυβερνητική θητεία. Οι ψηφιακές πλατφόρμες αντικαταστούν διαδικασίες και πολιτικές, χωρίς να μειώνουν τη γραφειοκρατία. Τα υπουργεία βγάζουν νέες εγκυκλίους αποσαφηνίζοντας «οριακά» γενικούς Νόμους. Και η Βουλή συνεχίζει να νομοθετεί αδιάκοπα, με τροπολογίες σε άσκοπα νομοσχέδια, με νομικές «φλυαρίες» ξεχνώντας τις βασικές αρχές καλής νομοθέτησης. Τελικά οι μεγάλες μεταρρυθμίσεις της ψηφιακής και πράσινης μετάβασης λειτουργούν ως άλλοθι περαιτέρω αποκέντρωσης. Οι μεταμνημονιακοί κανόνες ισχύουν για περικοπές μόνο στους ΟΤΑ!
Ενώ θα περιμέναμε μία σοβαρή και ουσιαστική συζήτηση εμβάθυνσης της αυτονομίας των Δήμων, με εκκρεμότητες κοντά στα 14 χρόνια από το Νόμο «Καλλικράτης», που ουδέποτε υλοποιήθηκε στο σκέλος της χρηματοδότησης των ΟΤΑ, είμαστε εδώ σήμερα σε μια διαρκής πάλη να βρεθούν έσοδα, να κοπούν έξοδα και «παρακαλέσουμε» για το αυτονόητο. Και το σημαντικό είναι ότι οι Δήμοι δεν είναι μία υπηρεσία ενός Υπουργείου. Δεν υπάρχει σχέση προϊσταμένης – υφισταμένης αρχής. Το σύνταγμα μιλάει ρητά για οργανισμούς που «έχουν διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια» ή ακόμα πιο σημαντικό ότι «Η διοίκηση των τοπικών υποθέσεων ανήκει στους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης πρώτου και δεύτερου βαθμού. Υπέρ των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης συντρέχει τεκμήριο αρμοδιότητας για τη διοίκηση των τοπικών υποθέσεων.»
Τις συνταγματικές διατάξεις δεν τις ακολουθούμε. Γι’ αυτό έχουμε ένα Κράτος που ακολουθεί σε πολλούς δείκτες από τις τελευταίες θέσεις, άλλα Κράτη που θεωρούνται πιο αναπτυγμένα από εμάς. Σχεδόν όλα τα αναπτυγμένα Ευρωπαϊκά και Δυτικά Κράτη έχουν εκτεταμένη αυτόνομη Τοπική Αυτοδιοίκηση. Γιατί γνωρίζουν ότι:
α) Τα τοπικά προβλήματα επιλύονται πιο εύκολα όταν είναι κοντά η εποπτεία και η διαχείριση,
β) Οι πολίτες νιώθουν ότι η εξουσία βρίσκεται κοντά και δίπλα τους. Εμείς αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε ακριβώς στην αντίθετη πορεία: «Για κάθε πρόβλημα ή μεγάλο θέμα που προκύπτει ή θα παρέμβει ο υπουργός ή θα γίνει μία πλατφόρμα.
Κλασσικό παράδειγμα ο διαγωνισμός για τις καντίνες στις παραλίες για την Καλοκαιρινή σεζόν και η παραχώρησή τους σε ιδιώτες. Παλιότερο παράδειγμα η διαχείριση της Πανδημίας, μέχρι και ο κεντρικός διαγωνισμός μασκών έγινε με τα γνωστά αποτελέσματα. Τα θέματα των δομών της Υγείας, της Παιδείας, της Δικαιοσύνης αποφασίζονται κεντρικά. Τις τελευταίες Νομοθετήσεις ή εξαγγελίες νομοθέτησης; Τα Νομικά πρόσωπα να συγκεντρωθούν. Κοινωνικές δομές, δημοτικά ραδιόφωνα, ιστορικά Νομικά πρόσωπα με διαδρομή σε κάθε τοπική κοινωνία, Δημοτικές επιχειρήσεις Ύδρευσης. Γιατί; Ποιος το αποφάσισε;
Δεν έχει κάθε Δήμος την ευθύνη των οικονομικών του; Δεν πρέπει το Κεντρικό Κράτος να ασχοληθεί με τον σχεδιασμό και τον έλεγχο της Κρατικής πολιτικής; Δεν πρέπει να ρίξει το βάρος του στην εξωτερική πολιτική, στην Άμυνα και στα Οικονομικά; Γιατί δεν αφήνει όλη τη λειτουργική και διοικητική διαχείριση στους ΟΤΑ Α και Β βαθμού;
Οι απαντήσεις δικές σας.
Αν υπήρχε πορεία προς την ουσιαστική αποκέντρωση, τότε θα μιλάγαμε για θεσμική θωράκιση και λογοδοσία των θεσμών των Δημάρχων, των Αντιδημάρχων, των Γενικών Γραμματέων, των Ειδικών Συνεργατών, της Διοικητικής ιεραρχίας των Δήμων με τους Διευθυντές, τους προϊσταμένους, τους υπαλλήλους. Και τότε θα φθάναμε σε εκπληκτικά αποτελέσματα.
Φανταστείτε η Στοχοθεσία ως θεσμική οντότητα και πλήρη διαφάνεια να υλοποιούνταν από τους ΟΤΑ, βάζοντας κίνητρα οι ίδιοι οι ΟΤΑ στους υπαλλήλους τους. Δεν εννοώ φυσικά να χαθεί η «Δημοσιοϋπαλληλική ιδιότητα» ούτε να ξεκινάμε για outsourcing αναθέσεις. Εννοώ για πλήρη ευθύνη των διοικητικών πράξεων μας, που ο υπάλληλος ελέγχει και εκπληρώνει. Τότε θα βλέπαμε μία άλλη σχέση μεταξύ υπαλλήλων ΟΤΑ και κοινωνίας. Φανταστείτε κάποια υπουργεία να καταργούνταν και οι πόροι τους (μισθοί, επιδοτήσεις, επιχορηγήσεις) να κατευθύνονταν στους ΟΤΑ. Για σκεφτείτε το Σκανδιναβικό παράδειγμα αποκέντρωσης και δείτε αφενός πόσο εκτεταμένο είναι το κοινωνικό Κράτος τους αφετέρου τι επιδόσεις έχουν στον Κρατικό προϋπολογισμό τους. Για δείτε λίγο τη Νομοθέτηση που οι άνθρωποι της πρώτης γραμμής αγωνιούν κάθε μέρα αν βγήκε κάτι χωρίς να ενημερωθούμε.
Πανηγυρίζουμε για πολλούς Νόμους, ενώ άλλα Κράτη πανηγυρίζουν για απλοποίηση και «αφαίρεση» παλαιών, απαρχαιωμένων και αντιδημοκρατικών διατάξεων. Ο απλός, περιεκτικός και σύντομος Νόμος βοηθά πολίτες, δημοσίους υπαλλήλους και επιχειρήσεις να γνωρίζουν, να συμμετέχουν, να ενεργούν.
Είμαστε πολύ μακριά από τις Ευρωπαϊκές πολιτικές. Αναρωτηθείτε πόσο μακριά είμαστε στην Επαρχία της Ελλάδας, σε μια κοινωνία που χάνει πληθυσμό, σε μια πόλη που της παίρνουν «με το έτσι θέλω» Νοσοκομείο, Πρωτοδικείο, Πανεπιστημιακές σχολές, μια περιοχή που προσπαθεί να ενσωματώσει ανθρώπους και νοοτροπίες σε μια νέα εποχή, που δεν ακολουθούνται κανόνες ενός πολίτη που πληρώνει τις υποχρεώσεις του, που είναι ενεργός και ενημερωμένος πολίτης, που ακόμα κυριαρχούν πολιτικοί και πολιτικές «Προ – μνημονίου».
Αναζητώντας συμμάχους για την Αποκέντρωση του Κράτους και την ενεργό συμμετοχή των πολιτών, ευελπιστώ να αλλάξει η ατζέντα και να μιλήσουμε για το τί Κράτος θέλουμε και μπορούμε να έχουμε.
Άκης Χουζούρης
Γενικός Γραμματέας Δήμου Ήλιδας