Η πανδημία έχει αφήσει ανεξίτηλο το αποτύπωμά της στον πλανήτη και οι επιπτώσεις διαπλέκονται με τις τεχνολογικές εξελίξεις. Τον Νοέμβριο του 2021 η Λισαβόνα φιλοξένησε το τεχνολογικό συνέδριο Web Summit και σε αυτό, αρκετοί επιστήμονες ή ειδήμονες στο αντικείμενό τους, επιχείρησαν να χαρτογραφήσουν το πώς θα είναι ο πλανήτης το 2022 στο web documentary που δημοσιεύει αποκλειστικά το ertnews.gr
Στον απόηχο των όσων έγιναν το 2021 κεντρικό πρόσωπο ήταν η Φράνσις Χόιγκεν και οι αποκαλύψεις που έκανε για το πώς λειτουργεί το Facebook. ‘Οπως είπε η ίδια, «είμαστε σε μία πολύ ιδιαίτερη κατάσταση. Υπάρχουν και άλλες μεγάλες τεχνολογικές εταιρείες όπως η Google και το Twitter. Η Google έχει ανθρώπους που αναλύουν τα δεδομένα κάθε μέρα. Πολλοί κάνoυν εργασίες πάνω σε αυτά και γίνεται μεγάλη δημόσια συζήτηση σχετικά με το τι πρέπει να γίνει. Το Twitter κάνει το ίδιο πράγμα, έχoυν μία συνεχή ροή δεδομένων Που παρακολουθούν. Ένας σοκαριστικά μεγάλος αριθμός πληροφοριών από το Facebook απεικονίζονται στη ροή δεδομένων του Twitter. Αυτό είναι κόκκινη σημαία. Είναι παραπλανητικό αυτό που λένε για τυχαία διαλογή, ότι διαλέγω ένα θέμα και κάνω τυχαία αναζήτηση. Πιστεύω στη δύναμη των αρχείων και της καταγραφής και θεωρώ ότι οι άνθρωποι πρέπει να έχουν τις πληροφορίες που χρειάζονται για να κάνουν υπεύθυνες επιλογές. Όπως με βοήθησε η μητέρα μου να γράψω στην κατάθεσή μου (στη Γερουσία), κάθε άνθρωπος δικαιούται την αξιοπρέπεια της αλήθειας».
Τα όσα είπε η Χόιγκεν έφεραν εκ νέου στο προσκήνιο τον ρόλο των social media στον δημόσιο διάλογο αλλά και την απειλή που συνιστούν για κάποιους για την ίδια τη δημοκρατία. Σύμφωνα με την καθηγήτρια Debora Archer (NYU School of Law), «νομίζω ότι η δημοκρατία είναι εύθραυστη. Απαιτείται να έχουμε την προσοχή μας και να την προστατεύουμε. Αν το δικαίωμα της ψήφου θεωρείται το θεμέλιο της δημοκρατίας, τότε η δημοκρατία καταρρέει το θεμέλιο αυτό καταρρέει. Τα εμπόδια που αντιμετωπίζουμε στην συμμετοχή μας στη δημοκρατία είναι επικίνδυνα καθώς αντιπροσωπεύουν τις προθέσεις κάποιων ανθρώπων να μείνουν στην εξουσία για πάντα. Και επιτρέπουν την πρόσβαση σε άλλους μόνο όταν αυτό εξυπηρετεί τα συμφέροντά τους. Πολλοί είναι αυτοί που έχουν πει ότι η λευκή ανωτερότητα στις ΗΠΑ είναι εκτός ελέγχου. Η δημοκρατία αποτελεί απειλή για τη λεύκη ανωτερότητα και για αυτό το λόγο και εκείνη είναι απειλή για τη δημοκρατία μας. Παλαιότερα πιστεύαμε ότι το μοναδικό ζήτημα ήταν να έχουν πρόσβαση εκείνοι που βρίσκονται στο περιθώριο: μαύροι, άνθρωποι αλλού χρώματος, αλλά τώρα το ζητούμενο είναι να δώσουμε πρόσβαση στη δημοκρατία σε όλους».
Αντίθετη άποψη έχει ο David Simas, CEO του Obama Foundation. «Δίχως να παραβλέψω τις προκλήσεις που όλοι βλέπουμε, πριν από δύο ημέρες στην κοινοπολιτεία της Βιρτζίνια η συμμετοχή όλων ήταν μεγαλύτερη από αυτήν πριν από 2 χρόνια. Oι ενδιάμεσες εκλογές του 2018 ήταν αυτές με τη μεγαλύτερη συμμετοχή τα τελευταία 100 χρόνια. Η συμμετοχή στις εκλογές του 2020 ήταν η μεγαλύτερη τα τελευταία 100 χρόνια. Από την προσωπική οπτική, από την οπτική του ψηφοφόρου μεγάλο μέρος αυτής της συμμετοχής ήταν εξαιτίας του θυμού και της οργής, αλλά από την άλλη πλευρά κοιτώντας περιοχές όπως η Βιρτζίνια, άνθρωποι από την αριστερά και τη δεξιά καταγράφουν τη συμμετοχή όπως θα έπρεπε να κάνουν δουλεύοντας πάνω στις δημοσκοπήσεις και στη μετάβαση της εξουσίας, βλέπουμε λοιπόν, ότι θεσμοί έχουν κρατήσει την ισχύ τους, όπως έπρεπε να γίνει».
Μία χώρα πρότυπο στον τομέα της ψηφιακής μετάβασης, η Δανία, δίνει τη δική της απάντηση στο πώς μπορούν να οριοθετηθούν τα κοινωνικά δίκτυα. Μιλώντας στο Web Summit ο υπουργός Οικονομικών της χώρας, Simon Kollerup, ανέφερε: «Η προσέγγισή της Δανίας είναι ότι θέλουμε τους δημοκρατικά εκλεγμένους πολιτικούς να είναι αυτοί που θα βάζουν το πλαίσιο για την κοινωνία μας και θα δημιουργούν τις νόρμες. Βλέπουμε στις μέρες μας ότι οι τεχνολογικοί κολοσσοί, οι αλγόριθμοι, οι ροές των δεδομένων όλο και περισσότερο γίνονται το πλαίσιο για την κοινωνία μας, για τις συνήθειες μας και για το πώς συμπεριφερόμαστε. Η δική μας οπτική είναι ότι η δημοκρατία πρέπει να πάρει πίσω την εξουσία από τους τεχνολογικούς κολοσσούς. Για να αντιμετωπίσουμε τον πυρήνα του ζητήματος πρέπει να εξετάσουμε το επιχειρηματικό μοντέλο. Τη χρήση των δεδομένων, τους αλγόριθμους που δεν καταλαβαίνει κανένας, λίγοι άνθρωποι τους καταλαβαίνουν, αλλά δεν δρουν σχετικά με αυτούς. Από την οπτική του πολιτικού είναι η στιγμή για να πάρει η δημοκρατία πίσω την εξουσία από τους τεχνολογικούς κολοσσούς, να φτιάξει το πλαίσιο λειτουργίας τους, το οποίο μπορεί να είναι βαρετό αλλά είναι απαραίτητο. Για αυτόν τον λόγο η κυβέρνηση της Δανίας δημοσίευσε έναν οδηγό (δείτε τον εδώ)με τον οποίο επιχειρεί να συγκεντρώσει τα διαφορετικών ειδών debate που μπορείς να έχεις για τα προβλήματα τα οποία οι τεχνολογικοί κολοσσοί μπορούν να θέσουν σε μία κοινωνία».
Αυτό, όμως δεν είναι το μεγαλύτερο ζήτημα των κυβερνήσεων. Ο κορονοϊός αποτελεί τον μεγαλύτερο κίνδυνο, και το εμβόλιο το μοναδικό όπλο εναντίον του. Όπως ανέφερε ο κορυφαίος επιδημιολόγος, Dorry Segev, «αυτό που με στεναχωρεί περισσότερο είναι ότι αν όλοι φορούσαν μάσκες και όλοι έκαναν το εμβόλιο, σε ένα μήνα θα το είχαμε εξαφανίσει. Και αυτό μπορούσε να γίνει πριν από ένα χρόνο, πριν από 6 μήνες, μπορεί να γίνει σήμερα ή ακόμη και σε τρεις μήνες από τώρα. Αν το 100% των ανθρώπων ακολουθούσε το κοινωνικό συμβόλαιο της υγείας θα είχε τελειώσει. Δεν θα χρειαζόταν να αντιμετωπίσουμε όλες αυτές τις ανοησίες. Όντας στην πρώτη γραμμή ιατρικά, αλλά και στην έρευνα ως επιδημιολόγος είναι απογοητευτικό, εξοργιστικό, αλλά και από την άλλη μας κάνει να αναρωτιόμαστε, πώς συνέβη; Υπάρχουν άνθρωποι που είναι τόσο ενάντιοι στα μέτρα Δημόσιας Υγείας και θα σας δώσω ένα παράδειγμα. Φροντίζω ασθενείς για μεταμόσχευση και για να μπεις σε μία λίστα μεταμόσχευσης πρέπει να περάσεις από 15 διαφορετικές ιατρικές εξετάσεις, καμία από τις οποίες δεν είναι ευχάριστες. Πρέπει να κάνεις μία σειρά από εμβόλια, τα οποία όλα είναι υποχρεωτικά. Δεν υπήρξε ποτέ ένα κίνημα ενάντια σε αυτό. Από τη στιγμή όμως που προσθέσεις το εμβολιο κατα του κορονοϊού στη λίστα, πολλοί είναι αυτοί που χάνουν το μυαλό τους. Και είναι εξαιτίας του γεγονότος ότι κάτι κάναμε πολύ λάθος. Πολιτικοποιήσαμε τη δημόσια υγεία, δημιουργήσαμε με κάποιο τρόπο μέσα από περίεργα μηνύματα, μέσα από έχθρα, δημιουργήσαμε ένα πολύ άγριο και ισχυρό κίνημα, το οποίο θα κάνει ό,τι περνάει από το χέρι του για να κινηθεί ενάντια στα μέτρα δημόσιας υγιεινής. Και είναι παράξενο πώς το καταφέραμε αυτό αλλά το καταφέραμε»
Παράλληλα, στην περίοδο της πανδημίας, η τηλεργασία ήταν μέρος της απάντησης σε μία προσπάθεια να διατηρηθούν οι ρυθμοί οικονομικής ανάπτυξης και αυτή αποτέλεσε αντικείμενο διερεύνησης στις εργασίες του Web Summit. Σύμφωνα με τα όσα είπε ο CEO του Coursera (πλατφόρμα ασύγχρονης εκπαίδευσης), Τζεφ Ματζιονκάλντα, «πριν από την πανδημία ήταν πολλοί που έκαναν τηλεργασία, τώρα είναι πολύ περισσότεροι, σε δέκα χρόνια από τώρα πέντε χρόνια από τώρα θα είναι πολύ περισσότεροι. Δεν θα βρίσκονται όλοι σε τηλεργασία διαρκώς, νομίζω όμως ότι θα αυξάνεται το εργατικό δυναμικό που θα κάνουν τη δουλειά τους χωρίς να πηγαίνουν σε ένα γραφείο». Από την πλευρά της, η συνιδρύτρια της Branch, Mada Seghete, είπε: «Νομίζω ότι το μέλλον είναι υβριδικό. Υπάρχουν πάρα πολλά πράγματα που παίρνεις όταν είσαι σε ένα γραφείο με ανθρώπους 2-3 φορές την εβδομάδα και αυτό δεν νομίζω ότι θα φύγει. Συμφωνώ με αυτούς που λένε ότι θα υπάρχουν εταιρείες που θα είναι ολοκληρωτικά σε τηλεργασία. Θα είναι περισσότερες από ότι πριν, υπάρχει πάρα πολύ τεχνολογία που το επιτρέπει πλέον, αλλά υπάρχουν άνθρωποι που τους λείπει η ανθρώπινη επαφή και νομίζω ότι η πλειοψηφία των εταιρειών θα είναι σε υβριδική μορφή».
Το 2021 σημαδεύτηκε από την έλλειψη επεξεργαστών, γεγονός που είχε επιπτώσεις και σε άλλους τομείς, όπως των υπολογιστών ή των αυτοκινήτων. Το ζητούμενο είναι ο τρόπος με τον οποίο η εν λόγω βιομηχανία θα ανασυνταχθεί για να αναταποκριθεί στη δεδομένη ανάγκη. Όπως ανέφερε ο Simon Segers, CEO της Arm, «περίπου 2 δισεκατομμύρια δολάρια την εβδομάδα αναμένεται να επενδυθούν τα επόμενα δύο χρόνια για να αυξήσουν τη δυνατότητα παραγωγής κατά 50% τα επόμενα πέντε χρόνια. Ένα από τα ερωτήματα αυτή τη στιγμή είναι πού θα προστεθεί αυτή η δυνατότητα. Η βιομηχανία της τεχνολογίας είναι εξαιρετικά διεθνοποιημένη. Εάν εξετάζατε τα εξαρτήματα που συναποτελούν το κινητό σας θα βλέπατε ότι προέρχονται από χώρες από όλο τον κόσμο. Το κινητό σας ταξιδεύει σε όλο τον πλανήτη πριν φτάσει σε ένα κατάστημα για να το αγοράσετε, επειδή η τεχνολογία έρχεται από παντού. Κάποιες όμως από τις βιομηχανίες είναι συγκεντρωμένες σε συγκεκριμένα σημεία του κόσμου. Στην περίπτωση της βιομηχανίας των επεξεργαστών αρκετοί από τους κατασκευαστές, βρίσκονται στην Ασία. Εξαιτίας λοιπόν της έλλειψης πολλοί αναρωτιούνται αν η σύνθεση της βιομηχανίας αυτής είναι η σωστή για το μέλλον. Το θέμα λοιπόν είναι πώς επενδύουμε σε διαφορετικές χώρες ώστε να μεταφερθεί η βιομηχανία εκεί. Είναι ένα σχέδιο που περιέχει υψηλό ρίσκο. Ένα ολόκληρο οικοσύστημα βρίσκεται γύρω από τα εργοστάσια των επεξεργαστών. Υλικά, πολλά χημικά, ολόκληρος ο περιοδικός πίνακας χρησιμοποιείται στη δημιουργία επεξεργαστών. Και χρειάζεσαι αυτά τα υλικά σε βιομηχανική κλίμακα. Για να τα αξιοποιήσει κάποιος στην παραγωγή χρειάζεται να τα τεστάρεις, να τα πακετάρεις, δεν είναι τόσο απλό».
Την ίδια ώρα, το ανέβασμα της ανθρώπινης προσωπικότητας ως ψηφιακή ολότητα στο διαδίκτυο αν και αποτελεί αντικείμενο μυθοπλασίας, οι εξελίξεις στην νευροεπιστήμη φαίνεται πως τρέχουν με ιλιγγιώδη ταχύτητα και πολύ σύντομα θα βρεθούμε εκεί. Σύμφωνα με την Άνα Μαικίς της Neuroelectrics «νομίζω ότι το μέλλον μοιάζει περισσότερο με επιστημονική φαντασία από όσο νομίζουμε. Στο μέλλον θα έχουμε περισσότερο από ότι νομίζουμε αυτό που ονομάζεται νευρωνικοί δίδυμοι, ψηφιακά αντίγραφα του εγκεφάλου στο νέφος. Εταιρείες σαν και εμάς θα μπορούν να εξατομικεύσουν τις θεραπείες. Χτίζουμε λοιπόν αυτά τα κλειστά κυκλώματα μοντελοποίησης των εγκεφάλων όπου οι άνθρωποι στο σπίτι θα μπορούν να συγκεντρώνουν τα δεδομένα του εγκεφάλου τους και θα έχουν εξατομικευμένες θεραπείες σε έναν διαρκή κύκλο. Θα μάθουμε περισσότερα για τον εγκέφαλο από όσα γνωρίσαμε τα τελευταία 30 χρόνια επειδή η νευρο-τεχνολογία έχει έρθει για να μείνει. Αυτές οι νευρωνικές τεχνολογίες θα αλλάξουν τον τρόπο με τον οποίο εξελίσσεται ο άνθρωπος και θα έχουν πολύ μεγάλο αντίκτυπο στη ζωή μας. Νομίζω ότι μπαίνουμε στην εποχή του εγκεφάλου».
Λιγότερο τρομακτική, εξίσου εντυπωσιακή η εικονική πραγματικότητα ετοιμάζεται για άλματα και ο γνωστός μουσικός Ζαν Μισέλ Ζαρ φέρνει τη μουσική φαντασία σε αυτήν τη νέα υβριδική διάσταση. «Η εικονική πραγματικότητα είναι το ξεκίνημα μιας νέας εποχής.
Όλοι οι παλιοί κανόνες δεν ισχύουν πια. Γιατί τώρα η φαντασία είναι το μόνο όριο. Δεν υπάρχουν πια φυσικοί περιορισμοί. Δεν υπάρχει βαρύτητα και κανένας κανόνας δεν έχει γραφτεί σε πέτρα.Ως καλλιτέχνης είναι εκπληκτικό να μπορώ να χρησιμοποιήσω αυτή τη νέα τεχνολογία για να δημιουργήσω φανταστικά περιβάλλοντα, τα οποία προέρχονται απευθείας από τη φαντασία μου. Η φαντασία είναι το όριο. Κάθε λεπτομέρεια της παράστασης, όπως ο σχεδιασμός του ήχου, ο φωτισμός, ακόμα και το πώς φαίνομαι μπορεί να αλλάξει
και να επανακαθοριστεί και αντί να σκέφτομαι πώς θα σχεδιάσω το σκηνικό ονειρεύομαι
νέους κόσμους, οι οποίοι αντικατοπτρίζουν το όραμα μου».
Με το βλέμμα στο μέλλον και τους άλλους πλανήτες η NASAδείχνει τον δρόμο όχι μόνο για τα αστέρια αλλά και όλους τους πρωτοπόρους που αναζητούν εκείνη την αλλαγή που χρειάζεται ο κόσμος. Σύμφωνα με τα όσα είπε ο Carlos Garcia Galan, στέλεχος της NASA, «το να επιστρέφουμε στη Σελήνη δεν είναι για να επαναλάβουμε κάτι που είχαμε κάνει στο παρελθόν, είναι για να αναπτύξουμε την τεχνογνωσία θα μας επιτρέψει να πάμε ακόμα πιο μακριά. Μπορούμε να βρούμε υλικά στη σελήνη που είναι πολύτιμα για να συνεχίσουμε την πορεία μας προς άλλους πλανήτες όπως ο Άρης. Ξέρουμε ότι υπάρχει νερό εκεί, ενδεχομένως και εμπορικές εταιρείες να βρουν τρόπο ώστε να βγάλουν χρήματα. Υπάρχει λοιπόν ο επιστημονικός λόγος που το κάνουμε, ο οικονομικός λόγος αλλά και ένας λόγος πολύ σημαντικός για τον οποίο δεν μιλάμε αρκετά και αυτός είναι να εμπνεύσουμε άλλους ανθρώπους. Να εμπνεύσουμε το μελλοντικό κύμα εξερευνητών, ακόμη κι αν δεν είναι στον τομέα του Διαστήματος, να επιτρέψουμε στους ανθρώπους να δουν ότι αυτό που μοιάζει απίθανο, μπορούμε να το κάνουμε».