Σήμερα, που η πανδημία βρίσκεται σε ύφεση, έχουμε την ευχέρεια να δούμε, με νηφαλιότητα, τα επιστημονικά δεδομένα από την αντιμετώπιση του covid- 19, στη χώρα μας. Η πηγή είναι δεδομένη. Προέρχεται από την μελέτη Τσιόδρα– Λύτρα. Τα επιστημονικά της ευρήματα δεν αμφισβητούνται, κρίθηκε και δημοσιεύτηκε σε διεθνές επιστημονικό περιοδικό.
Σύμφωνα με τη μελέτη αυτή, κατά τη διάρκεια της πανδημίας, ο κάτοικος της Θεσσαλονίκης αντιμετώπιζε πιθανότητες θνησιμότητας κατά 35% μεγαλύτερες από ότι ο αντίστοιχος κάτοικος της Αττικής. Το ποσοστό αυτό αυξάνεται στο 40% για την υπόλοιπη Ελλάδα. Στην μελέτη επισημαίνεται μάλιστα η διαφορά που υπάρχει μεταξύ αγροτικών περιοχών και πόλεων, όπως φτωχότερων και πλουσιότερων περιοχών.
Που κάναμε λάθος;
Η θεσμική απάντηση έγκειται στο ότι η χώρα μας συνεχίζει να διαθέτει ένα από τα πιο συγκεντρωτικά κράτη της Ευρώπης.
Ο covid-19 παρουσίασε έντονα χαρακτηριστικά χωρικής ασυμμετρίας. Στο εσωτερικό κάθε χώρας δηλαδή όλες οι περιοχές δεν επλήγησαν με τον ίδιο τρόπο. Στη Κίνα, το 83% των επιβεβαιωμένων κρουσμάτων συγκεντρώθηκαν στην επαρχία Χουμπέι και τώρα η έξαρση εντοπίζεται στη Σαγκάη. Στην Ιταλία, το βόρειο τμήμα της χώρας επλήγη περισσότερο και μια από τις πλουσιότερες περιφέρειες της Ευρώπης, η Λομβαρδία, κατέγραψε τον υψηλότερο αριθμό κρουσμάτων (περίπου το 41% των συνολικών κρουσμάτων). Στη Γαλλίαεπηρεάστηκαν περισσότερο οι περιφέρειες της Ilede France (37% των κρουσμάτων) και της GrandEst (29%). Στην Ισπανία, η Μαδρίτη συγκέντρωσε το 30% περίπου των επιβεβαιωμένων κρουσμάτων. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η πολιτεία της Νέας Υόρκης είχε το υψηλότερο ποσοστό των κρουσμάτων COVID-19 (40%). Για το λόγο αυτό η αντιμετώπιση της πανδημίας χρειάστηκε “παγκόσμια σκέψη και τοπική δράση”. Δεν είναι τυχαίο ότι σε χώρες όπως η Γαλλία, η Ισπανία, η Γερμανία κατά τη διάρκεια της πανδημίας, επανασχεδιάστηκε η στρατηγική αντιμετώπισης του covid-19, με μία έντονη αποκεντρωτική τάση.
Στη χώρα μας τι κάναμε;
Ακολουθήσαμε την παλιά πεπατημένη οδό, με τα γνωστά αποτελέσματα. Να υπενθυμίσω μόνο ότι σε όλες τις αναπτυγμένες χώρες οι υπηρεσίες υγείας είναι αποκεντρωμένες. Στις Σκανδιναβικές χώρες, ιδίως στη Δανία, στη Φινλανδία και τη Σουηδία, οι ευρείες αρμοδιότητες για το σχεδιασμό, την οργάνωση, την παροχή και τη χρηματοδότηση υπηρεσιών και υποδομών υγειονομικής περίθαλψης, αποκεντρώνονται σε δημοτικό ή διαδημοτικό επίπεδο (π.χ. κέντρα πρωτοβάθμιας περίθαλψης) και σε περιφερειακό επίπεδο (π.χ. νοσοκομεία, εξειδικευμένες ιατρικές υπηρεσίες). Στην Ιταλία, οι δαπάνες της ΤΑ για την υγειονομική περίθαλψη, αντιπροσωπεύουν το 65% των συνολικών δαπανών δημόσιας υγείας και το 49%των συνολικών δαπανών της ΤΑ, δηλαδή το 6,7% του ΑΕΠ. Η Ελλάδα παραμένει, στις σχετικές διεθνείς συγκρίσεις, στις τελευταίες θέσεις τόσο μεταξύ των κρατών- μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και του ΟΟΣΑ.
Η λύση της αποκέντρωσης αποτελεί μονόδρομο. Θα πρέπει οι κυβερνήσεις να εμπιστευτούν και στη χώρα μας, τις τοπικές κοινωνίες και την Τοπική Αυτοδιοίκηση.
Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να εμπιστευτούν τις τοπικές κοινωνίες, οι τοπικές κοινωνίες όμως ποια κυβέρνηση θα πρέπει να εμπιστευτούν;
Αυτή που συγκεντρώνει πεισματικά όλες τις εξουσίες γύρω της, μήπως και της ξεφύγει κάτι;
Αυτή που οδήγησε την τοπική αυτοδιοίκηση σε ακυβερνησία;
Ή
Αυτούς πού είτε θεσμικά (Δημοκρατικός Προγραμματισμός, Πρόγραμμα “Καποδίστριας”, Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση, Αιρετές Περιφέρειες), είτε σχεδιάζοντας, χρηματοδοτώντας από εθνικούς ή κοινοτικούς πόρους και εφαρμόζοντας Επιχειρησιακά Προγράμματα όπως Βοήθεια στο Σπίτι, ΚΕΠ, Βρεφονηπιακοί Σταθμοί, ΚΔΑΠ κλπ, είναι οι μοναδικοί που απέδειξαν έμπρακτα την εμπιστοσύνη τους στις τοπικές κοινωνίες και στον πυλώνα της δημοκρατίας, που αποτελεί η Τοπική Αυτοδιοίκηση; (Κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ).
Νίκη Κοκκαλιάρη
Πολιτικός Μηχανικός M.Sc